سبک طراحی داخلی ژاپنی به عنوان یکی از سبکهای معروف در دنیای طراحی داخلی شناخته میشود که با استفاده از اصولی ساده، صمیمی و کاربردی، به تحولات طراحی و دکوراسیون اتاقهای مختلف مانند اتاق خواب، نشیمن، کار و … کمک میکند. این سبک بر اساس ارزشهای متمدن، احترام به محیط زیست و متقابل با طبیعت استوار است.
در کل، طراحی داخلی ژاپنی بر اساس ارزشهایی از قبیل تعادل، سادگی، کاربردی بودن، حفظ طبیعت و حرکت به سوی صلح و آرامش صورت میگیرد.
اگر بخواهیم طراحی داخلی ژاپنی را در یک کلمه خلاصه کنیم، این خواهد بود – zen.
آغشته به هزاران سال سنت، این سبک باستانی، معروف به “Kanso”، نه تنها آرامش بخش است، بلکه نمایشی فرهنگی از سبک زندگی ژاپنی است.
تاریخچه طراحی داخلی ژاپنی
تاریخچه طراحی داخلی ژاپنی به قدمتهای بسیار دور برمیگردد و از دوران هنر و فرهنگ جومون شروع شده است که برای دورههای پیش از تاریخ ژاپن محلی بود. در طول تاریخ، ژاپن به دلیل جزیره بودن و محدودیت در فضا، به سمت طراحیهایی با اندازه کوچک، کاربری مطلوب و زیبایی ساده گرایانه تمایل داشته است.
طراحی داخلی ژاپنی در دورههای مختلف تاریخی ژاپن، تحت تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و هنری شکل گرفته است. در ادامه به مرور تاریخچه طراحی داخلی ژاپنی در دورههای مختلف اشاره میشود:
دوره نارا (۷۱۸-۵۴۳ میلادی): در این دوره، به دلیل تأثیر بخشیدن بوداییان و هنر چینی، طرحهایی با الهام از هنر چینی به وجود آمد. در این دوره ظاهر تمامی اشیاء زیباتر از کاربری بود.
دوره هئیان (۷۹۴-۱۱۸۵ میلادی): در این دوره به علت تأثیر فرهنگ بوذی و محدودیتهای اقتصادی، معماری ساده و کمجا به وجود آمد و از جمله ملموسات آن میتوان به قصرهای چوبی و شیادرازها اشاره کرد.
دوره کاماکورا (1185-1333 میلادی): در این دوره، سبک معماری و دکوراسیون ژاپنی شکل گرفت. این سبک با وارد شدن مذهب بودایی به ژاپن در قرن ششم میلادی شکل گرفت. در این دوره، استفاده از فضاهای باز، مصالح سنگی و چوبی، و دکوراسیون با صفحات شطرنجی و نقوش بامزه رایج بود. همچنین در طراحی داخلی از رنگ های کم رنگ و نور محیطی استفاده می شد.
دوره ادو (1603-1868 میلادی): در این دوره، سبک دکوراسیون ژاپنی بیشتر به سمت کلاسیک شدن گرایش داشت. استفاده از فضاهای بسته، سهولت و عدم تزئین بیشتر، و استفاده از ترکیبات جدیدی از مواد مختلف، از ویژگی های این دوره بود.
دوره مدرنیسم ژاپنی (1868-1945 میلادی): در این دوره، ژاپن به دنبال اصلاحات سیاسی و اجتماعی بود و به همین دلیل، سبک های جدیدی در طراحی داخلی نیز شکل گرفت. از ویژگی های این دوره، استفاده از مصالح جدیدی مانند بتن و فلز، ایجاد فضاهای باز و طراحی زیبا، و همچنین کاربرد فناوری در دکوراسیون است.
دوره طراحی داخلی ژاپنی پس از جنگ جهانی دوم : دوره طراحی داخلی ژاپنی پس از جنگ جهانی دوم از دهه 1950 میلادی آغاز شد. در این دوره، بازسازی و بازسازی کشور در پی آسیبهای ناشی از جنگ، مزیتهای طراحی و فناوری ژاپنی را برای طراحی داخلی نشان داد.
در دهه 1950 میلادی، طراحان داخلی ژاپنی تأکید بر استفاده از مواد ارزان قیمت و مقاوم برای ساخت مبلمان و تزئینات داشتند. آنها از طرحهای ساده و شیک با رنگهای ملایم و طبیعی استفاده کردند. در این دوره، شیوه طراحی مبلمانی که به نام “شیسلنگی” معروف است، شکل گرفت.
در دهه 1960 میلادی، طراحی داخلی ژاپنی به سمت طرحهای شفاف و باز با مدلهای مدرن و کنتمپورری حرکت کرد. در این دوره، طراحان داخلی ژاپنی به طراحی فضاهایی با انعطافپذیری بالا و کاربردیت بیشتر توجه کردند.
در دهه 1970 میلادی، محیط زیست و حفاظت از محیط زیست به عنوان یک موضوع بزرگ در طراحی داخلی ژاپنی شناخته شد. طراحان داخلی در این دوره به طراحی اتاقهایی با انرژی صفر و استفاده از مواد بازیافتی توجه کردند.
در دهه 1990، طرح های داخلی ژاپنی با تأکید بر استفاده از نور طبیعی و فضاهای ساده و کم تزئین، به سمت یک سبک مینیمالیستی حرکت کرد. در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، با گسترش صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات، تحولاتی در طراحی داخلی ژاپنی رخ داد. این دوره با رشد استفاده از رنگهای روشن و روشناییهای مختلف، فضاهای باز و بزرگتر، استفاده از اجزای طبیعی و بازی با نور آغاز شد. به عنوان مثال، مبلمان با فرمهای ساده و منحصر به فرد، استفاده از چوب و فلز و رنگهای ساده و روشن را دارا میبود.
اصول طراحی داخلی ژاپن
ترکیب مواد طبیعی و بافت
در طراحی داخلی ژاپنی، ترکیب مواد طبیعی مانند چوب، سنگ، بامبو و مواد بافتی مثل چرم و پارچههای طبیعی از جمله شناخته شدهترین ویژگیهاست.
کانکو می گوید که چوب نقش مهمی ایفا می کند، زیرا به طور سنتی “استفاده از رنگ محدود می شود.” او توصیه می کند از “چوب های روشن و طبیعی با قرمزی کمتر، مانند توس یا بلوط سفید استفاده کنید.”
در این طراحی، از این مواد به طور شناور و هماهنگی با یکدیگر استفاده میشود تا احساس صلح و آرامش در محیطی که تحت تاثیر پر شدن با شهریت و پیچیدگی فرهنگی است، بیشتر شود. به علاوه، چوب به عنوان مهمترین ماده در طراحی داخلی ژاپنی به کار میرود و به دلیل قابلیت خوب تنظیم رطوبت، عایق بودن و قابلیت قابل توجه برای ارائه پوشش دیواری و دیگر اجزای داخلی، مورد استفاده قرار میگیرد.
بافت نیز به عنوان یک ماده مهم در طراحی داخلی ژاپنی شناخته شده است. برخی از بافتهای رایج شامل روتختیها، رانرهای میز، رومیزیها و پارچههای دیواری هستند. این بافتها به عنوان الگو ویژهای در طراحی داخلی ژاپنی استفاده میشوند و احساس یکپارچگی با محیط زیست طبیعی را به محیط داخلی اضافه میکنند.
در کل، ترکیب مواد طبیعی و بافتها در طراحی داخلی ژاپنی به منظور ایجاد یک فضای صلح آمیز، آرام و کاملاً متعادل برای ساکنین ایجاد شده است.
از پالت رنگ خنثی استفاده کنید
در طراحی داخلی ژاپنی، پالت رنگها عموماً شامل رنگهای خنثی مانند سفید، سیاه، خاکستری و بژ است. این رنگها به دلیل طبیعت خنثی و آرامشبخششان برای طراحی فضاهایی که برای استراحت و آرامش طراحی شدهاند، بسیار مناسب هستند. همچنین، برای ایجاد تعادل در دکوراسیون داخلی و بهرهگیری از رنگهای قویتر در جزئیات کوچک استفاده میشوند. به عنوان مثال، در طراحی چراغها، فریمهای دربها و پنجرهها، کتیبهها و اشیاء دکوراتیو کوچک، از رنگهای قوی و تنوعبخش استفاده میشوند.
فضای باز را به داخل بیاورید
معماری ژاپنی به دلیل ترکیبی از فضای داخلی و خارجی شناخته شده است. پنجره های کف تا سقف و درهای کشویی را اضافه کنید تا حیاط و کلا منظره بیرونی را در معرض دید قرار دهید تا هوای تازه وارد محیط شود. کانکو می گوید: «به «ایوان» [ایوان] بروید و از منظره باغ لذت ببرید. از منظره پنجره «یوکیمی شوجی» لذت ببرید تا طبیعت درون آن را به تصویر بکشید. نمای باغ سبز بخشی فعال از طراحی است و به عنوان هنر متحرک عمل می کند.
فضای باز یا “تاتامی” در طراحی داخلی ژاپنی به عنوان یکی از مهمترین ویژگیها شناخته میشود. تاتامی به معنای پردهای از جنس برگهای بامبو یا چوب که دربین اتاقها و فضاهای داخلی میباشد و کاربرد اصلی آن ایجاد فضای مجزا و همچنین فیلتر کردن نور است. در طراحی داخلی ژاپنی، فضای باز به عنوان یکی از اصول اساسی طراحی محسوب میشود و به کارگیری تاتامی با هدف تعریف فضا و جداسازی آن برای مصارف مختلف، مورد استفاده قرار میگیرد.
همچنین در طراحی داخلی ژاپنی، فضای باز به صورت گسترده در فضاهای زیباشناسی و معماری ژاپنی مورد استفاده قرار میگیرد. معماری ژاپنی به شدت بر پایه هماهنگی فضای داخلی و خارجی ساختمان تمرکز دارد، به طوری که این دو به یکدیگر ارتباط دارند و بخشی از یکدیگر هستند. در این طراحی ها، فضاهای باز و فضاهای داخلی به صورتی طراحی شدهاند که ترکیبی از فضاهای طبیعی و فضاهای ساختمانی برای ساخت فضایی منحصر به فرد و باز بدست میآید
درهم و برهمی “سر و صدا” را کاهش دهید
آشیزاوا (Masaru Ashizawa) که یکی از معروفترین معماران و طراحان داخلی ژاپنی است، به دلیل تمرکز بر کاهش سر و صدا در طراحی داخلی ژاپنی شناخته شده است. وی معتقد است که برای طراحی فضاهایی که برای زندگی و کار استفاده می شوند، کاهش سر و صدا بسیار مهم است. در طراحی داخلی ژاپنی، مصالح طبیعی مانند چوب و سنگ به عنوان جزء اساسی طراحی استفاده می شوند که به کاهش صدا و ایجاد آرامش در فضاها کمک می کند. همچنین آشیزاوا به دنبال کاهش سر و صدا از طریق طراحی بدون درز استفاده می کند و تلاش می کند تا هر نقطه در فضا با هم سازگار باشند و یکپارچه به نظر بیایند.
آشیزاوا معتقد است که طراحی داخلی ساختمانها میتواند تاثیر قابل توجهی بر رفتار و حالت روحی افراد داشته باشد و کاهش سر و صدا در این بخش از طراحی داخلی بهبود محیط زندگی مردم را به دنبال دارد. به همین دلیل، وی در طراحی ساختمانهای خود از روشهای کاهش سر و صدا استفاده میکند، مانند استفاده از مواد ساختمانی مخصوص کاهش صدا، آکوستیک، و طراحی آرامش بخش و صمیمی برای اتاقها و فضاهای مختلف ساختمان.
استفاده از دکورهای نمادین
در ژاپن تزیینات به صورت نمادین (نه تصادفی) و با نیت قرار می گیرند. دکوراسیون نمادین یا سمبلیک به عنوان یکی از ویژگیهای مهم طراحی داخلی ژاپنی شناخته میشود. این مفهوم به کاربرد عناصر نمادین در دکوراسیون و برجسته سازی معانی آنها در طراحی اشاره دارد. در طراحی داخلی ژاپنی، نمادهایی مانند کارتای شانون، پرنده کرون، درخت خرمالو و … به کار میروند. این نمادها به دلیل داشتن معنای خاص و همچنین بهرهگیری از طرحها و الگوهای خاص، میتوانند حس و حال و احساسات خاصی را در فضای داخلی ایجاد کنند. به عنوان مثال، استفاده از نماد پرنده کرون، به معنای جویایی و آرامش است و استفاده از نماد درخت خرمالو، به معنای قدرت و سلامتی است. همچنین، این نمادها میتوانند به عنوان نشانههایی از تاریخ و فرهنگ ژاپن و هویت ملی این کشور نیز مطرح شوند. به همین دلیل، استفاده از دکوراسیون نمادین در طراحی داخلی ژاپنی بسیار مرسوم است و به عنوان یکی از ویژگیهای آن شناخته میشود.
در طراحی داخلی ژاپنی، استفاده از دکوراسیون نمادین برای نمایش و ارائه بخشی از فرهنگ و تاریخ ژاپنی بسیار مرسوم است. این نمادها میتوانند از عناصری مانند چوب، سفال، شیشه، بافتهای سنتی و… تشکیل شده و به وسیله رنگهای خاص، طرحها و ترکیبات گرافیکی تزئین شوند.
کانکو میگوید: «اتاقهای سنتی ژاپنی دارای یک طاقچه (توکونوما) هستند که فضایی برای طومار آویزان (کاکجیکو) و گلهای ایکبانا است. “نقاشی و تزئینات اغلب بر روی دیوارها به جز بین طاقچه قرار نمی گیرد.”
اثاثیه ساده را ادغام کنید
اثاثیه ساده یکی از ویژگیهای طراحی داخلی ژاپنی است که در آن از مواد طبیعی و ابزار ساده استفاده میشود. اثاثیه در طراحی داخلی ژاپنی بیشتر به صورت مبلمان زمینی (Floor seating) و به صورت رومیزی (Table seating) میباشد که از طرحهای ساده، منحصر به فرد و کاربردی استفاده میشود. معماران ژاپنی در طراحی این اثاثیهها به دقت و نظم بسیاری توجه دارند و از موادی مانند چوب و بامبو برای ساخت آنها استفاده میکنند. همچنین در این طراحی از رنگهای طبیعی مانند رنگهای خاکی و سبز استفاده میشود. یکی از معروفترین نمونههای اثاثیه ساده در طراحی داخلی ژاپنی، گرچه نه تنها در ژاپن بلکه در سراسر جهان نیز شناخته شده، مبلمان Zaisu است که به صورت یک نوع صندلی بدون پشت و برای نشستن روی زمین طراحی شده است.
در واقع، این نوع طراحی داخلی تمرکز بیشتری بر برجستگی و ملموسی اجزای فضای داخلی دارد تا تمرکز بر پیچیدگی طرحهای مبلمانی. برای تعریف اثاثیه ساده، عناصر زیادی وارد میشوند، از جمله:
- استفاده از طرحهای ساده با خطوط روشن و شفاف
- اندازه و شکل ساده و مستطیلی در قطعات مبلمان
- استفاده از رنگهای ساده و خنثی مانند سفید، خاکستری، سیاه و قهوهای تیره
این نوع طراحی داخلی معمولاً به دلیل آرامش و سادگی که به فضا میبخشد، جذابیت خاصی دارد. این سبک در طراحی داخلی خانههای ژاپنی بسیار رایج است